De warmtepomp is ‘hot’ en krijgt veel aandacht met het oog op de ambitie om de veelbesproken klimaatdoelstellingen te halen. Vaak wordt gedacht: CV eruit en warmtepomp erin, klaar is Kees. Maar is het wel zo eenvoudig? In een reportage van Radar, uitgezonden op maandag 25 februari 2019, werd gezocht naar het eerlijke antwoord op deze vraag en de eerlijke waarheid over warmtepompen.
De cijfers liegen er niet om in het onderzoek dat Radar uitvoerde: 1 op de 5 ondervraagden is ontevreden over de warmtepomp die is toegepast. Zonder een vakkundige toepassing kan een warmtepomp uitlopen op een fikse teleurstelling in de vorm van een hogere energierekening of het niet warm kunnen krijgen van een gebouw in de winter. Maar hoe moet het dan wél? De belangrijkste conclusie van de reportage van Radar: goede isolatie en het toepassen van een laag temperatuur afgiftesysteem zijn de belangrijkste randvoorwaarden voor een succesvolle toepassing van de warmtepomp als hoofdverwarming.
Goede isolatie: de schil van het gebouw
Goede isolatie van een gebouw is altijd belangrijk en niet alleen bij toepassing van een warmtepomp. Isolatie zorgt er immers voor dat er minder energie nodig is om het gebouw te verwarmen: er ontsnapt minder warmte naar buiten toe. Een belangrijke term hierbij is warmteverlies. Met behulp van een quick scan of een uitgebreide warmtebeeld-rapportage kunt u ook voor uw gebouw laten vaststellen hoe goed deze geïsoleerd is. Is de isolatie op orde, dan zal de warmtepomp efficiënter functioneren en een comfortabele binnentemperatuur mogelijk maken.
Verwarmen met lage temperatuur verwarming
Bij een warmtepomp als hoofdverwarming is het van belang dat de woning met een lage temperatuur afgiftesysteem verwarmd wordt, zoals vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren. Hoe lager de aanvoertemperatuur in het verwarmingssysteem, des te beter presteert de warmtepomp. De besparing is vooral te danken aan het feit dat de aanvoertemperatuur van het water dat gaat naar de lage temperatuur radiatoren of vloerverwarming maximaal 55 graden Celsius is. Bij conventionele centrale verwarming kan dat oplopen tot 80 graden Celsius. Het systeem hoeft dus tot een minder hoge temperatuur op te warmen om het huis toch comfortabel warm te krijgen en behouden.
Vergelijken van efficiëntie van het systeem: (S)COP
Warmtepompen zijn er in verschillende soorten en maten. Vergelijk het met een auto: van Ferrari tot Toyota en van Tesla tot Opel. Wat ze kunnen verschilt en ook het prijskaartje is niet hetzelfde. En zo geldt dat in feite ook voor warmtepompen. Maar op welke basis kan een warmtepomp dan het best vergeleken worden als het gaat om efficiëntie? Hiervoor is de COP, de Coefficient of Performance, een goed meetpunt. De COP geeft de verhouding weer tussen het energieverbruik van het systeem en de nuttige hoeveelheid warmte die daaruit voort komt, gemeten bij een buitentemperatuur van 7 graden Celsius en een afgiftetemperatuur van 35 graden Celsius. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de installatie. Bij een warmtepomp betekent een COP van 4 dat 1 kW elektriciteit nodig is van het stroomnet (of zonnepanelen!) om 4 kW aan warmte af te geven.
Om een voor Nederland goede vergelijking te krijgen, staat op een energielabel tegenwoordig ook een Seasonal Coefficient of Performance: een op onze regio en klimaat gebaseerd gewogen COP. Met name wanneer een lucht warmtepomp wordt toegepast, is dit een belangrijke factor. De SCOP maakt een gewogen gemiddelde van de COP-waarden bij +12, +7, +2 en -7 graden Celsius buitentemperatuur. Dit geeft een representatief beeld over het stookseizoen voor het Nederlandse klimaat.
In de winter is het buiten koud en is het temperatuurverschil dat overbrugd moet worden naar de gewenste binnentemperatuur groter dan in de zomer. Een warmtepomp draait mede daarom ’s winters met een lagere COP dan in de zomer. Voor een installateur is het daarom ook cruciaal dat hij in de technische data van een systeem uitzoekt welke verwarmingscapaciteit wordt opgebracht als het buiten vriest, zodat het ook bij -10, -15 of zelfs -20 graden Celsius nog altijd behaaglijk warm is.
Geluid van de warmtepomp
In de reportage van Radar werd nog een ander heikel punt aangestipt: het geluid dat de buitenunit van het warmtepompsysteem maakt. De hoeveelheid geluid die een warmtepomp maakt wordt mede bepaald door het aantal toeren dat de ventilator en de compressor moet maken. Het benodigde toerental is op zijn beurt weer afhankelijk van het vermogen van de warmtepomp. Wordt een warmtepomp overgedimensioneerd (het apparaat heeft meer vermogen dan strikt noodzakelijk voor het gebouw), dan hoeven de ventilator en compressor minder toeren te maken en daardoor minder geluid te produceren dan een warmtepomp die exact het benodigde vermogen kan leveren. Dit kan een afweging zijn in de keuze voor een iets grotere capaciteit warmtepomp.
Ook de vorm van het ventilatorblad en de door de fabrikant genomen geluidsisolerende en dempende maatregelen spelen een rol. Tijdens de installatiefase is ook het toepassen van rubberen balken onder het buitentoestel een methode om de trilling en daarmee het geluid te beperken.
Toepassing buffervat
In de reportage van Radar werd geen aandacht geschonken aan het belang van een buffervat voor de efficiëntie van het warmtepompsysteem. Om een warmtepomp efficiënt te kunnen laten werken, moet deze voldoende actief water ter beschikking hebben. Als dat er onvoldoende is zal het systeem gaan ‘pendelen’, oftewel geregeld opstarten en uitschakelen waarmee het rendement sterk afneemt. Voldoende actief water is te realiseren door toepassing van een buffervat met een hoeveelheid inhoud die is afgestemd op het systeem.
Tapwater
Eveneens niet ter sprake gekomen in de reportage van Radar is het voorzien van sanitair warm water. Om de warmtepomp ook in te zetten voor sanitair warm water, wordt een boilervat toegepast. Hierin wordt warm water opgeslagen, zodat op elk gewenst moment warm water uit de kraan komt. Een warmtepomp is namelijk geen doorstroomapparaat zoals een combi-ketel. Ook hiervoor geldt dat de grootte van de boiler afgestemd moet worden op het systeem en de wensen van de gebruikers.
De omkeerbare werking van de warmtepomp voor koeling
Een ander aspect van een warmtepomp dat niet werd belicht in de reportage van Radar is de omkeerbaarheid van de warmtepomp. Is het buiten warm en wilt u uw gebouw afkoelen? Dan kan de warmtepomp dit ook. Met een grondgebonden, geothermische warmtepomp gebeurt dit met passief koelen. Dit betekent dat enkel door het gebruik van de circulatiepomp gebruik wordt gemaakt van de kou die in de bodem of waterbron zit. Bij een lucht warmtepomp gebeurt het met actief koelen: de warme buitenlucht wordt door de warmtepomp omgezet in koude lucht of koud water. Voor dit proces is de compressor in de warmtepomp nodig en wordt meer energie gebruikt dan bij passief koelen. Dit is dus enkel een comfortvoordeel en draagt niet bij aan energiebesparing. Feit is wel dat een CV-ketel niet de optie heeft om in de zomer te koelen en dit comfortvoordeel dus niet biedt.
Conclusie
De enige juiste conclusie van de reportage van Radar is: laat u adviseren door een vakkundig installateur. Kijk daarom goed naar certificering en vraag gerust eens naar referentieprojecten. Wilt u dat Ambrava | Samsung een installateur zoekt bij u in de buurt? Neem dan contact met ons op via info@ambrava.be of +32 3 324 38 88.
